ΣΥΡΙΖA – Προοδευτική Συμμαχία – ΝΕ Ζακύνθου

Αρθρο του Παύλου Κλαυδιανού

ΜΠΡΟ­ΣΤΑ ΣΤΗΝ ΠΙ­ΘΑ­ΝΟ­ΤΗ­ΤΑ ΚΑ­ΤΑΡ­ΡΕΥ­ΣΗΣ ΤΗΣ ΕΥ­ΡΩ­ΖΩ­ΝΗ­Σ

Πολ­λά πράγ­μα­τα κλο­νί­ζο­νται σή­με­ρα στην Ευ­ρώ­πη και «α­κό­μη μια φο­ρά χτυ­πά­ει γε­νι­κός συ­να­γερ­μός», ό­πως εύ­στο­χα ση­μειώ­νει ο Ετιέν Μπα­λι­μπάρ σε πρό­σφα­το άρ­θρο του (ο­λό­κλη­ρο στη σε­λί­δα 11). Νέες πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις εμ­φα­νί­ζο­νται, ε­νώ οι πα­λιές βρί­σκο­νται σε α­να­τα­ρα­χή, κα­ταρ­ρέ­ουν ή με­τα­το­πί­ζο­νται α­πό πα­λαιό­τε­ρους προ­σα­να­το­λι­σμούς και δια­φο­ρο­ποιούν τις συμ­μα­χίες τους. Στα ευ­ρύ­τε­ρα κοι­νω­νι­κά στρώ­μα­τα, στους πο­λί­τες, ε­μπε­δώ­νε­ται η πε­ποί­θη­ση ό­τι η ΕΕ δεν μπο­ρεί να α­ντι­με­τω­πί­σει τα προ­βλή­μα­τα που προέ­κυ­ψαν ού­τε ο­μο­νο­εί ως προς τις αι­τίες που τα προ­κά­λε­σαν, ε­νώ η η­γε­σία της ε­πι­βάλ­λει α­διέ­ξο­δη και τα­ξι­κά με­ρο­λη­πτι­κή πο­λι­τι­κή.
Η ευ­ρω­παϊκή Αρι­στε­ρά, και ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, δεν μπο­ρούν να μεί­νουν έ­ξω α­πό αυ­τό το νο­ση­ρό γί­γνε­σθαι. Ού­τε να βγουν α­λώ­βη­τα α­π’ αυ­τή την α­να­τα­ρα­χή. Η βα­σι­κή πίε­ση που δέ­χο­νται, εν τω με­τα­ξύ, εί­ναι α­πό τα δε­ξιά ό­χι α­πό τ’ α­ρι­στε­ρά. Δια­τρέ­χουν τον κίν­δυ­νο να ε­γκα­τα­λεί­ψουν το δι­κό τους σχέ­διο για την Ευ­ρώ­πη, συ­γκρο­τώ­ντας έ­να άλ­λο α­πό τα δο­μι­κά υ­λι­κά του άλ­λου. Σχέ­διο που θα α­πο­μα­κρύ­νε­ται α­πό τις ι­στο­ρι­κές πα­ρα­μέ­τρους του ζη­τή­μα­τος και θα ε­πη­ρεά­ζε­ται α­πο­φα­σι­στι­κά α­πό τα, πο­λύ σο­βα­ρά α­σφα­λώς, ζη­τή­μα­τα της τω­ρι­νής μα­κράς συ­γκυ­ρίας.

Σε πλε­ο­νε­κτι­κό­τε­ρη θέ­ση, τώ­ρα, η α­ρι­στε­ρά

Εντού­τοις, η α­ρι­στε­ρά βρί­σκε­ται σε πλε­ο­νε­κτι­κό­τε­ρη θέ­ση α­πό πα­λαιό­τε­ρα για τρεις, του­λά­χι­στον, λό­γους. Πρώ­το­ν, διό­τι η θεω­ρη­τι­κή θε­με­λίω­ση της πο­λι­τι­κής που α­σκεί­ται έ­χει κα­ταρ­ρεύ­σει. Δεύ­τε­ρο­ν, διό­τι τα α­πο­τε­λέ­σμα­τά της εί­ναι τρα­γι­κά και αυ­τό ε­ξε­γεί­ρει τον κό­σμο. Έτσι, και εί­ναι σπου­δαίο, α­χρη­στεύει σε ε­ξαι­ρε­τι­κά σύ­ντο­μο χρό­νο τους συ­σχε­τι­σμούς που προ­κύ­πτουν κά­θε φο­ρά α­πό ε­κλο­γές. Τρί­το­ν, διό­τι υ­πάρ­χουν πια υ­πο­λο­γί­σι­μες α­ρι­στε­ρές δυ­νά­μεις που λει­τουρ­γούν ως πό­λοι που συ­σπει­ρώ­νουν τα ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποιού­με­να στρώ­μα­τα, α­πει­λούν βά­σι­μα το σύ­στη­μα.
Αν, ό­μως, αυ­τή η πλε­ο­νε­κτι­κό­τε­ρη θέ­ση κά­νει την ευ­ρω­παϊκή α­ρι­στε­ρά πιο ι­κα­νή να ε­πη­ρεά­σει τις ε­ξε­λί­ξεις θα κρι­θεί και α­πό τις προ­τά­σεις της, το σχέ­διό της ε­ξό­δου α­πό την κρί­ση και ε­πα­να­θε­με­λίω­σης της ΕΕ. Το ο­ποίο σχέ­διο θα δέ­χε­ται κα­θη­με­ρι­νά και ό­λη την πίε­ση της υ­πάρ­χου­σας ρευ­στό­τη­τας και α­ντι­φα­τι­κό­τη­τας, δεν εί­ναι «θω­ρα­κι­σμέ­νο». Γι’ αυ­τό τα σχέ­δια συ­χνά δια­φέ­ρουν και ο­δη­γούν α­κό­μη και σε με­γά­λες δια­φω­νίες.
Στο προ­η­γού­με­νο φύλ­λο της «Επο­χής» γρά­ψα­με άρ­θρα κρι­τι­κής για τις θέ­σεις του Α­ΚΕΛ πε­ρί ε­ξό­δου α­πό την ευ­ρω­ζώ­νη με «συ­μπε­φω­νη­μέ­νο σχέ­διο» και την πρό­τα­ση Λα­φο­ντέν για διά­λυ­ση της ευ­ρω­ζώ­νης και ε­πι­στρο­φή στο ECU. O διά­λο­γος εί­ναι α­πα­ραί­τη­το να συ­νε­χι­στεί, ι­διαί­τε­ρα σε μας ε­δώ στην Ελλά­δα, διό­τι η σύγ­χυ­ση, οι πρό­χει­ρες α­πα­ντή­σεις σε ε­ξαι­ρε­τι­κά σύν­θε­τα προ­βλή­μα­τα, ό­πως η θέ­ση της χώ­ρας στην ευ­ρω­ζώ­νη και την ΕΕ, μπο­ρεί να κρί­νουν την πο­ρεία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ προς την κυ­βερ­νη­τι­κή ε­ξου­σία.

Αφε­τη­ρια­κά ση­μεία

Τέσ­σε­ρα ση­μεία, νο­μί­ζω, μπο­ρεί να εί­ναι κά­ποιες α­φε­τη­ρίες α­πό τις ο­ποίες πρέ­πει να ξε­κι­νή­σου­με για να ο­ρί­σου­με μια, κα­τά το δυ­να­τό, ορ­θή γραμ­μή πλεύ­σης. Πρώ­το­ν, ό­τι η ευ­ρω­παϊκή Αρι­στε­ρά, ι­δίως στο Νό­το, έ­χει αυ­ξη­μέ­νες δυ­να­τό­τη­τες πα­ρέμ­βα­σης, εί­ναι ο­ρα­τός, πραγ­μα­τι­κός α­ντί­πα­λος για τις δυ­νά­μεις του συ­στή­μα­τος. Το εν­δε­χό­με­νο να σπά­σει η α­λυ­σί­δα και σε μια χώ­ρα να γί­νει κυ­βέρ­νη­ση α­ντί­πα­λη της πο­λι­τι­κής λι­τό­τη­τας, δεν εί­ναι κα­θό­λου α­πί­θα­νο. Αυ­τή η «χώ­ρα α­ντάρ­της», λό­γω της ε­κρη­κτι­κής κα­τά­στα­σης που ε­πι­κρα­τεί στις ό­μο­ρες χώ­ρες, μπο­ρεί να ε­πι­φέ­ρει α­να­τρο­πές, να ε­πι­τα­χύ­νει τις ε­ξε­λί­ξεις, να α­πο­δο­μή­σει τους συ­στη­μι­κούς μη­χα­νι­σμούς, να α­πο­δε­σμεύ­σει χρή­σι­μες, ι­δίως κοι­νω­νι­κές, δυ­νά­μεις. Η αί­γλη που έ­χει διε­θνώς ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ο­φεί­λε­ται α­κρι­βώς διό­τι ε­νι­σχύει αυ­τή την προο­πτι­κή.
Δεύ­τε­ρο α­φε­τη­ρια­κό ση­μείο, ό­που συ­μπί­πτουν πά­ρα πολ­λοί, εί­ναι η κα­τά­στα­ση στην ευ­ρω­ζώ­νη. Η ευ­ρω­ζώ­νη –στο έ­δα­φος των δο­μι­κών προ­βλη­μά­των της– ε­ξαι­τίας της πο­λι­τι­κής που ε­πι­βά­λει η Γερ­μα­νία και α­κο­λου­θούν οι ε­ταί­ροι της, εί­ναι στα πρό­θυ­ρα έ­κρη­ξης, κα­τάρ­ρευ­σης. Ο χει­ρι­σμός της Κύ­πρου ό­ξυ­νε την κα­τά­στα­ση. Απέ­δει­ξε ό­τι η Γερ­μα­νία δεν α­να­ζη­τά λύ­ση ε­ξό­δου αλ­λά, α­κό­μη και με ε­πι­κίν­δυ­να μέ­τρα για την ευ­στά­θεια της ί­διας της ευ­ρω­ζώ­νης, ε­πι­θυ­μεί να κερ­δί­σει χρό­νο και ο­φέ­λη α­πό τη δια­χεί­ρι­ση της κρί­σης. Οι χώ­ρες που υ­λο­ποιούν «σχέ­δια διά­σω­σης» εί­ναι α­δύ­να­το να μην α­ντι­δρά­σουν, κά­ποια στιγ­μή, ό­ποια κυ­βέρ­νη­ση και αν έ­χουν, κα­θώς τα κι­νή­μα­τα α­να­πτύσ­σο­νται, οι πλη­θυ­σμοί α­ντι­δρούν. Επί­κει­ται, λοι­πόν, πο­λύ πι­θα­νό α­διέ­ξο­δο κα­τάρ­ρευ­σή της.
Τρί­το­ν, η πι­θα­νή κα­τάρ­ρευ­ση της ευ­ρω­ζώ­νης, εν μέ­σω σύ­γκρου­σης και οι­κο­νο­μι­κού πο­λέ­μου, προσ­διο­ρί­ζει σε με­γά­λο βαθ­μό και το τι θα ε­πα­κο­λου­θή­σει. Δη­λα­δή, δεν θα ο­δη­γή­σει ο­μα­λά σε έ­να νέο κα­θε­στώς συ­νεν­νό­η­σης, συ­ντο­νι­σμού ως συ­νέ­πεια της κοι­νής δια­πί­στω­σης ό­τι δεν δου­λεύει η ευ­ρω­ζώ­νη και ά­ρα κα­λό θα εί­ναι να ε­γκα­τα­λει­φθεί η δια­δι­κα­σία ε­νο­ποίη­σης υ­πέρ της εμ­βά­θυν­σης της συ­νερ­γα­σίας. Δεν φαί­νε­ται να γί­νε­ται έ­τσι κι αυ­τό εί­ναι πά­ρα πο­λύ ση­μα­ντι­κό για χώ­ρες ό­πως η Ελλά­δα.
Τέ­ταρ­το­ν, η υ­πό­θε­ση της ε­νο­ποίη­σης της Ευ­ρώ­πης έ­χει σπου­δαία ι­στο­ρι­κή διά­στα­ση, που συν­δέε­ται με το μέλ­λον της και την ο­ποία η Αρι­στε­ρά δεν μπο­ρεί ε­που­δε­νί να ξε­χνά ή να υ­πο­τι­μά. Το ση­μειώ­νει, πχ, και ο Με­λαν­σόν ό­ταν λέει ό­τι εί­ναι α­νή­συ­χος διό­τι η Ευ­ρώ­πη «δεν ξέ­ρει να δια­χει­ρι­στεί τις κρί­σεις της, χω­ρίς προ­σφυ­γή σε πο­λέ­μους».
Υπάρ­χουν προ­φα­νώς και άλ­λα ζη­τή­μα­τα που πρέ­πει να συ­νυ­πο­λο­γί­σει κα­νείς, ό­πως η α­πει­λή ε­νός πο­λέ­μου με­τα­ξύ χω­ρών με ό­πλο το μι­σθό, την α­σφά­λι­ση, τα δι­καιώ­μα­τα, τα στά­νταρ για το πε­ρι­βάλ­λον, τε­λι­κά το βιο­τι­κό ε­πί­πε­δο και την ποιό­τη­τα ζωής των αν­θρώ­πων.
Από τα α­φε­τη­ρια­κά αυ­τά ση­μεία, που κα­τα­γρά­φουν δυ­να­τό­τη­τες και κιν­δύ­νους, αυ­τό που συ­νά­γε­ται εί­ναι ό­τι η ευ­ρω­παϊκή Αρι­στε­ρά μπο­ρεί και ο­φεί­λει να ερ­γα­στεί με βά­ση το δι­κό της σχέ­διο, που εί­ναι η ήτ­τα της λι­τό­τη­τας και η α­να­τρο­πή του θε­σμι­κού πλαι­σίου αυ­τής της ευ­ρω­ζώ­νης –η ευ­ρω­παϊκή α­ρι­στε­ρά τό­τε κα­τα­ψή­φι­σε τις σχε­τι­κές α­πο­φά­σεις– και η ε­πα­να­θε­με­λίω­ση μιας άλ­λης. Συ­νά­γε­ται α­κό­μη ό­τι εάν, κά­τι που εί­ναι πι­θα­νό πλέ­ον, κα­ταρ­ρεύ­σει πα­ρά ταύ­τα η ευ­ρω­ζώ­νη, θα εί­ναι πιο εύ­κο­λο ζή­τη­μα η το­πο­θέ­τη­ση μιας χώ­ρας ό­πως η Ελλά­δα. Ισχύει και για τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, ι­δίως αν εί­ναι στην κυ­βέρ­νη­ση. Τό­τε πολ­λά μπο­ρεί να προ­κύ­ψου­ν: νέες νο­μι­σμα­τι­κές ο­μά­δες χω­ρών και σε κά­ποια να μπει και η Ελλά­δα, νέα μορ­φή κοι­νής νο­μι­σμα­τι­κής ζώ­νης ό­πως αυ­τή που υ­πο­στη­ρί­ζει ο Λα­φο­ντέν, ή άλ­λη μορ­φή νο­μι­σμα­τι­κής συ­νερ­γα­σίας κτλ. Η Αρι­στε­ρά δεν πρέ­πει α­πό την αρ­χή, πά­ντως, να πά­ρει την ι­στο­ρι­κή ευ­θύ­νη και να ε­γκα­τα­λεί­ψει το δι­κό της σχέ­διο.

Πε­ρί ε­ξό­δου

Η συ­ζή­τη­ση για το ευ­ρώ α­πό την αρ­χή εί­χε σο­βα­ρές α­πλο­ποιή­σεις α­πό την πλευ­ρά των υ­πο­στη­ρι­κτών της ε­ξό­δου. Με­ρι­κές τις α­νέ­φε­ρα ή­δη. Ου­δέ­πο­τε μας εί­παν, ω­στό­σο, αν αυ­τά που τους α­πο­δί­δο­νται έ­χουν βά­ση και πώς α­πα­ντούν. Σιω­πη­ρώς, μό­νο, διόρ­θω­σαν έ­να ση­μείο καί­ριας ση­μα­σίας, ό­σον α­φο­ρά τις ε­πι­πτώ­σεις της ε­ξό­δου υ­πο­στη­ρί­ζο­ντας πλέ­ον τη «συ­μπε­φω­νη­μέ­νη έ­ξο­δο». Αυ­τή, ό­μως, η διόρ­θω­ση εί­ναι ε­πί­σης λά­θος διό­τι α­φε­νός προϋπο­θέ­τει την ε­κτί­μη­ση ό­τι υ­πάρ­χει έ­δα­φος δια­πραγ­μά­τευ­σης με την τρόι­κα και α­φε­τέ­ρου ό­τι το «συ­μπε­φω­νη­μέ­νη» ο­δη­γεί στην α­πο­δο­χή μνη­μο­νίου, ί­σως και σκλη­ρό­τε­ρου.
Ανα­πά­ντη­το μέ­νει, α­κό­μη, το μεί­ζον ζή­τη­μα των κοι­νω­νι­κών και πο­λι­τι­κών δυ­νά­μεων που θα δια­χει­ρι­στούν την έ­ξο­δο, ά­ρα και το ποιος θα κλη­θεί – στρώ­μα­τα και τά­ξεις – να κα­τα­βάλ­λει το κό­στος (πο­λύ εν­δια­φέ­ρον, ως προς αυ­τό, εί­ναι το άρ­θρο του κα­θη­γη­τή Γ. Στα­μά­τη στην Εφη­με­ρί­δα των Συ­ντα­κτών το Μ. Σάβ­βα­το). Ανα­λαμ­βά­νου­με την ευ­θύ­νη να κά­νου­με ε­μείς τις προ­τά­σεις και να δια­χει­ρι­στούν την έ­ξο­δο οι δε­ξιές δυ­νά­μεις; Πό­σο φι­λο­λαϊκό, κρί­νο­ντας α­π’ το α­πο­τέ­λε­σμα, θα εί­ναι αυ­τό; Και α­κό­μη, στην πε­ρί­πτω­ση που υ­πάρ­χει κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς δεν θα υ­πο­χρεω­θεί, ε­φό­σον ο δρό­μος θα εί­ναι ε­θνι­κός, να συμ­μα­χή­σει με τμή­μα­τα της ε­θνι­κής α­στι­κής τά­ξης; Σε τι έ­δα­φος θα γί­νει αυ­τό και με τι α­νταλ­λάγ­μα­τα; Δεν θα εί­ναι αυ­τά, ταυ­τό­χρο­να, βά­ρη για τους μι­σθω­τούς;
Οι ε­ξε­λί­ξεις στην Κύ­προ, α­πό μια ά­πο­ψη, ε­μπλού­τι­σαν τα ό­πλα δια­πραγ­μά­τευ­σης και τα ερ­γα­λεία ε­πι­βίω­σης μέ­σα στην ευ­ρω­ζώ­νη με δι­κές σου δυ­νά­μεις χω­ρίς μνη­μό­νιο και δα­νεια­κή σύμ­βα­ση. Δη­λα­δή, ε­σύ να μπο­ρείς να α­σκείς πίε­ση μέ­σω της μη πλη­ρω­μής, της στά­σης πλη­ρω­μών ό­που θα ο­δη­γη­θείς. Αυ­τό που μά­θα­με α­πό τις συ­στη­μι­κές δυ­νά­μεις στην πε­ρί­πτω­ση της Κύ­πρου εί­ναι ό­τι μπο­ρείς να χρη­σι­μο­ποιείς σχε­δόν τα πά­ντα ως α­μυ­ντι­κά ό­πλα: α­να­γκα­στι­κό δα­νει­σμό, πε­ριο­ρι­σμό κί­νη­σης κε­φα­λαίων, α­να­διάρ­θρω­ση φο­ρο­λο­γίας, προ­είσ­πρα­ξη φό­ρων κτλ. Ακό­μη και το ό­πλο της κυ­κλο­φο­ρίας οιο­νεί χρή­μα­τος ή τυ­πώ­μα­τος χαρ­το­νο­μί­σμα­τος εί­ναι δυ­να­τό να α­ξιο­ποιη­θεί, αν χρεια­στεί. Και ό­λα αυ­τά εί­τε διό­τι ε­κτι­μάς ό­τι νέ­οι διέ­ξο­δοι και συ­σχε­τι­σμοί μπο­ρεί να προ­κύ­ψουν στην ευ­ρω­ζώ­νη, ως προς τη μορ­φή του νο­μι­σμα­τι­κού δε­σμού των με­λών της, εί­τε διό­τι προ­ε­τοι­μά­ζεις με τους δι­κούς σου ό­ρους τη ζωή ε­κτός ευ­ρώ, ε­φό­σον γνω­ρί­ζου­με ό­τι η πο­λι­τι­κή της δια­πραγ­μά­τευ­σης και της σύ­γκρου­σης ε­μπε­ριέ­χει αυ­τό το ρί­σκο.
Η συ­ζή­τη­ση δεν μπο­ρεί να πα­ρα­κάμ­ψει, ε­φό­σον αυ­τό που τε­λι­κά μας εν­δια­φέ­ρει εί­ναι ο σο­σια­λι­σμός, και έ­να γνω­στό α­πό πα­λιά ζή­τη­μα. Ποια και πό­σα βή­μα­τα μπο­ρούν να γί­νουν στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα της πολ­λα­πλά θω­ρα­κι­σμέ­νης πα­γκο­σμιο­ποίη­σης, παίρ­νο­ντας την ε­ξου­σία «σε μια μό­νο χώ­ρα»; Μπο­ρεί, μια και ε­πι­λέ­γο­νται ε­θνι­κοί δρό­μοι και ε­θνι­κές λύ­σεις, να γί­νει ως και σο­σια­λι­σμός; Ένα ε­ρώ­τη­μα που κυ­ρίως οι σύ­ντρο­φοι που εί­ναι α­να­φαν­δόν υ­πέρ της λύ­σης ε­ξό­δου α­πό το ευ­ρώ πρέ­πει να α­πα­ντή­σουν.
Το ΚΚΕ έ­χει πο­λύ πιο ορ­θο­λο­γι­κή α­πά­ντη­ση. Εκτι­μά κα­ταρ­χάς ό­τι η έ­ξο­δος και μό­νο α­πό το ευ­ρώ θα εί­ναι κα­τα­στρο­φι­κή για τους ερ­γα­ζό­με­νους και τους φτω­χούς γι’ αυ­τό και δεν την προ­τεί­νει. Τη θέ­ση αυ­τή ε­πα­νέ­λα­βε την προ­η­γού­με­νη Κυ­ρια­κή σε συ­νέ­ντευ­ξή του (Αγγε­λιο­φό­ρος) ο νέ­ος γραμ­μα­τέ­ας Δημ. Κου­τσού­μπας. Υπο­στη­ρί­ζει ό­χι την έ­ξο­δο α­πό το την ευ­ρω­ζώ­νη αλ­λά α­πό την ΕΕ, ό­ταν τε­θεί και λυ­θεί το ζή­τη­μα της ε­ξου­σίας του λα­ού. Εί­ναι άλ­λο θέ­μα ό­τι αυ­τό του στε­ρεί ο­ποια­δή­πο­τε πα­ρέμ­βα­ση, σ’ αυ­τό το ζή­τη­μα, ως τό­τε.